ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ

ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ;

Η υπογονιμότητα είναι ο ιατρικός όρος για τη στειρότητα. Είναι η περίπτωση κατά την οποία η τακτική σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη δεν οδηγεί σε εγκυμοσύνη σε διάστημα 12 μηνών.

Υπάρχει μια γενική διάκριση μεταξύ πρωτογενούς και δευτερογενούς υπογονιμότητας:

Πρωτογενής υπογονιμότητα:
Ο άνδρας δεν έχει αποκτήσει παιδί στο παρελθόν.

Δευτερογενής υπογονιμότητα:
Ο άνδρας έχει ήδη αποκτήσει ένα ή περισσότερα παιδιά, είτε με την τωρινή του σύντροφο είτε με άλλη γυναίκα.

Σε πολλές περιπτώσεις υπογονιμότητας, η γυναίκα εξετάζεται πριν από τον άνδρα, αν και περίπου στις μισές περιπτώσεις συνολικά, η αιτία εντοπίζεται στον άνδρα.

ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ;

Η ανδρική υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες. Γενετικοί παράγοντες, στρες, αλλαγές στον τρόπο ζωής και τις διατροφικές συνήθειες, όλα οδηγούν σε σημαντική μείωση της παραγωγής και της ποιότητας των σπερματοζωαρίων. Η ευχή για την απόκτηση ενός παιδιού εξακολουθεί να μην πραγματοποιείται για περίπου 15% των ζευγαριών συνολικά, ακόμη και μετά από ένα έτος σεξουαλικής επαφής χωρίς προφυλάξεις.

Γίνεται σημαντική στοιχειώδης διάκριση μεταξύ των κληρονομούμενων και των επίκτητων διαταραχών. Επιπλέον, γίνεται διάκριση ανάμεσα στις ασθένειες που σχετίζονται με τον ορμονικό έλεγχο της ορχικής λειτουργίας (περίπου 12%), στις ασθένειες του σχηματισμού σπέρματος στους όρχεις (περίπου 30-40%) και στις ασθένειες του συστήματος μεταφοράς σπέρματος (περίπου 10-20%).

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΕΞΑΙΤΙΑΣ

ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΙΤΙΩΝ

Νοσήματα των όρχεων	Νοσήματα των όρχεων και της επιδιδυμίδας, όπως φλεγμονές, κιρσοί ή συστροφή των όρχεων συνήθως επηρεάζουν τους νεότερους άνδρες και θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, καθώς μπορούν να βλάψουν τη γονιμότητα.
Διαταραχές παραγωγής ορμονών	Οι ορμόνες, ειδικά η ορμόνη FSH, ελέγχουν την παραγωγή σπερματοζωαρίων στους όρχεις. Εάν δεν υπάρχει επαρκής ποσότητα FSH στον οργανισμό, θα πρέπει να εξεταστεί η ορμονική θεραπεία.
Κιρσοί στους όρχεις (κιρσοκήλη)	Οι κιρσοκήλες είναι κιρσοί στην περιοχή των όρχεων και της σπερματικής χορδής. Αυτή η ασθένεια επηρεάζει περίπου το 15% των ανδρών συνολικά. Κιρσοκήλες που δεν έχουν θεραπευτεί αποτελούν συχνή αιτία της ανδρικής υπογονιμότητας, καθώς η συμφόρηση αίματος στο όσχεο μπορεί να αυξήσει τη θερμοκρασία των όρχεων κατά 0,5–1C°, γεγονός το οποίο έχει αρνητική επίδραση στην παραγωγή σπέρματος. Η κιρσοκήλη είναι η αιτία της υπογονιμότητας σε ποσοστό περίπου 25-40% στο σύνολο των υπογόνιμων ανδρών. Σε μελέτη που σχεδιάστηκε ειδικά για άνδρες που επηρεάζονται από την υποκλινική κιρσοκήλη, αποδείχθηκε ότι η λήψη του PROFERTIL® για ελάχιστο διάστημα 3 μηνών βελτιώνει όλες τις παραμέτρους σπέρματος.
Αντισώματα στα σπερματοζωάρια	Καθώς η παραγωγή σπέρματος ξεκινά μόλις στην εφηβεία, ο οργανισμός ενδέχεται να αναγνωρίσει τα σπερματοζωάρια ως ξένα σώματα και να αναπτύξει αντισώματα. Αυτά τα αντισώματα μπορεί να ελαχιστοποιούν τις πιθανότητες εγκυμοσύνης.
Διαταραχές σπερματικών πόρων	Η επιδιδυμίδα είναι το σημείο όπου ωριμάζουν τα σπερματοζωάρια. Αποτελείται από ένα σύστημα αγωγού μήκους δύο έως τεσσάρων μέτρων μέσα από τον οποίο μεταφέρεται το σπέρμα. Ακόμη και η παραμικρή φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε συγκολλήσεις. Με αυτή τη διαταραχή μεταφοράς σπέρματος, τα σπερματοζωάρια δεν είναι δυνατό να συνδεθούν με το σπερματικό υγρό, στο οποίο μένουν πολύ λίγα άθικτα σπερματοζωάρια στην εκσπερμάτωση, ή και καθόλου.

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΕΞΑΙΤΙΑΣ

ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ

Εάν οι ιατρικές αιτίες για τη διαταραχής γονιμότητας έχουν αποκλειστεί, η σημερινή επιστήμη θεωρεί ότι η αιτία βρίσκεται κυρίως στον τρόπο ζωής και στις διατροφικές συνήθειες.

Υπερβολικό σωματικό βάρος	Αύξηση στο βάρος κατά μόλις 9 κιλά περισσότερο από το φυσιολογικό αυξάνει τον κίνδυνο υπογονιμότητας κατά 10%. Ιδιαίτερα μια αύξηση στο σωματικό λίπος στην περιοχή της κοιλιάς μειώνει την ελεύθερη, βιολογικά ενεργή ποσότητα τεστοστερόνης.
Κάπνισμα	Το κάπνισμα επηρεάζει την πυκνότητα, την κινητικότητα (κινητικότητα σπερματοζωαρίων) και τη μορφολογία (μορφολογία σπερματοζωαρίων) του σπέρματος. Έτσι θεωρείται ότι υπάρχει άμεση επίδραση στη λειτουργία των όρχεων και στη σπερματογένεση (= διαδικασία ωρίμανσης των σπερματοζωαρίων). Οι μεταβολίτες από τα συστατικά του καπνού του τσιγάρου μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονώδεις αντιδράσεις στα ανδρικά γεννητικά όργανα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε οξειδωτική βλάβη του σπέρματος.
Αλκοόλ	Η βαριά χρόνια κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να έχει τοξική επίδραση στους όρχεις. Αυτή εκφράζεται με διαταραχές στη σπερματογένεση (= διαδικασία ωρίμανσης των σπερματοζωαρίων). Αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την κινητικότητα και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων.
Διατροφή	Μια ανθυγιεινή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών και συνεπώς σε μειωμένη ποιότητα σπέρματος. Ειδικότερα, οι βιταμίνες και άλλα μικροθρεπτικά συστατικά που λαμβάνονται μέσω της τροφής, εξυπηρετούν ως συμπαράγοντες στις ενζυμικές αντιδράσεις και έχουν αντιοξειδωτικά αποτελέσματα.

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΕΞΑΙΤΙΑΣ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΙΤΙΩΝ

Τροφές	Έρευνες δείχνουν ότι τα φρούτα και τα λαχανικά δεν περιέχουν πλέον όσες βιταμίνες είχαν παλαιότερα. Η ποιότητα των τροφών έχει επιδεινωθεί εξαιτίας της κατάχρησης του εδάφους.
Ηλικία	Η ποιότητα σπέρματος μπορεί να αρχίσει να μειώνεται από την ηλικία των 35 ετών. Για ένα άτομο κάτω των 30 ετών με σύντροφο άνω των 40 ετών, η πιθανότητα εγκυμοσύνης είναι ήδη 25% μικρότερη από ό,τι για ένα άτομο με σύντροφο νεαρότερης ηλικίας. Παρά το γεγονός αυτό, η πατρότητα σε μεγαλύτερες ηλικίες φαίνεται πως είναι διαδεδομένη στον σύγχρονο κόσμο. Σήμερα, όλο και περισσότεροι άνδρες επιθυμούν να γίνουν γονείς αφού φτάσουν σε ορισμένα ορόσημα στη ζωή τους ή στην καριέρα τους. Ως αποτέλεσμα, πολλοί άνδρες ξεκινούν το ταξίδι τους στην πατρότητα έχοντας περάσει την ηλικία των 40 ετών. Πολλοί από αυτούς ίσως δεν επιτύχουν χωρίς επιπλοκές και παρέμβαση, ωστόσο, σήμερα η επιστήμη γνωρίζει για τις επιδράσεις στην υγεία του σπέρματος που σχετίζονται με την ηλικία, όπως μείωση του αριθμού και της κινητικότητας του σπέρματος. Χρωμοσωμικές μεταβολές (κατάτμηση στην αλυσίδα του DNA) στο σπέρμα επίσης εμφανίζονται συχνότερα με την ηλικία. Διαβάστε περισσότερα σχετικά με την κατάτμηση στην αλυσίδα του DNA των σπερματοζωαρίων και τις συνέπειές του.
Bisphenol A (BPA)	Η δισφαινόλη Α (BPA) είναι ένας πλαστικοποιητής και μια από τις πιο διαδεδομένες παραγόμενες χημικές ουσίες. Η BPA βρίσκεται σε πολλά καταναλωτικά προϊόντα, μπουκάλια ποτών και πλαστικές συσκευασίες τροφίμων. Η εσωτερική επίστρωση των μεταλλικών κουτιών επίσης περιέχει ίχνη BPA. Η χρήση της BPA στην παραγωγή πιπίλων και μπιμπερό για βρέφη είναι ταυτόχρονα ειρωνική και ανησυχητική. Ερευνητές από το Μίσιγκαν ανακάλυψαν ότι Κινέζοι εργάτες σε εργοστάσια στη γραμμή παραγωγής, οι οποίοι είχαν εκτεθεί στη χημική ουσία BPA, βρέθηκε ότι εμφάνιζαν σεξουαλική ανικανότητα, προβλήματα στύσης και προβλήματα εκσπερμάτωσης. Οι ερευνητές απέδειξαν επίσης τη συσχέτιση μεταξύ των τιμών δισφαινόλης Α σε δείγματα ούρων και των συγκεντρώσεων στις ορμόνες γονιμότητας των εργατών. Οι ερευνητές στις ΗΠΑ σύγκριναν τις τιμές BPA στα ούρα 218 εργατών με την ποιότητα στο σπέρμα τους. Αποδείχθηκε ότι το BPA αυξάνει τον κίνδυνο φτωχής ποιότητας σπέρματος κατά δύο έως τέσσερις φορές. Αυτό περιλαμβάνει τόσο τη συγκέντρωση του σπέρματος όσο και τη ζωτικότητα και την κινητικότητα που απαιτούνται για τη γονιμοποίηση.
Φαρμακευτική αγωγή	Τα ακόλουθα φάρμακα ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την ερωτική διάθεση και τη στυτική λειτουργία και σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούν μειωμένη εκσπερμάτωση: Αντικαταθλιπτικά: φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Επιπλέον, τα αντικαταθλιπτικά έχουν πολλά άλλα πεδία εφαρμογής, π.χ. στη θεραπεία του πόνου. Ηρεμιστικά: ομάδα φαρμάκων με ηρεμιστική δράση. Αντιυπερτασικά: κοινός όρος για φάρμακα που μειώνουν την αρτηριακή πίεση. Μαζί με αλλαγές στον τρόπο ζωής, αποτελούν τη βάση για μια αντιυπερτασική θεραπεία. Αντιεπιληπτικά: φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία επιληπτικών ασθενειών ή διαταραχών επιληπτικών κρίσεων. Φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία καρδιακών παθήσεων: χρησιμοποιείται για τη θεραπεία καρδιακών νόσων (καρδιοτονωτικά). Στην ιατρική, ο όρος “ενδοκρινική διαταραχή” αφορά κυρίως τους αδένες. Όλοι οι αδένες στο ανθρώπινο σώμα που παράγουν ορμόνες και τις απελευθερώνουν στο αίμα ονομάζονται ενδοκρινείς αδένες. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν τους ρυθμιστικούς ενδοκρινικούς μηχανισμούς: Αναβολικά στεροειδή: κοινός όρος για μια ομάδα φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για να επιταχύνουν την αύξηση μυικής μάζας. Αντιανδρογόνα: φάρμακα που εμποδίζουν τη δράση των ανδρικών σεξουαλικών ορμονών. Ορισμένες ουσίες μπορεί να εμποδίσουν τη διαδικασία ωρίμανσης των σπερματοζωαρίων (= σπερματογένεση): Κυτταροστατικά φάρμακα: τοξικές χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην ιατρική ως φαρμακευτικές ουσίες, ιδιαίτερα σε χημειοθεραπείες κατά του καρκίνου. Τα κυτταροστατικά φάρμακα εμποδίζουν, καθυστερούν ή αποτρέπουν τον κυτταρικό κύκλο, γεγονός που εμποδίζει τη διαίρεση και εξάπλωση των κυττάρων των όγκων. Αντιβιοτικά: ουσίες που έχουν ανασταλτική επίδραση στον μεταβολισμό των μικροοργανισμών (π.χ. βακτήρια), εμποδίζοντας την αναπαραγωγή ή την επιβίωσή τους. Ανοσοκατασταλτικά: φάρμακα που καταστέλλουν τη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Θερμοκρασία	Η φυσιολογική θερμοκρασία των όρχεων είναι 35°C. Οι επιδράσεις της θερμότητας (π.χ. εργασία σε χαλυβουργία, καθιστή στάση για μεγάλες περιόδους στην περίπτωση επαγγελματιών οδηγών, εργασία σε συγκολλήσεις, συχνή χρήση σάουνας, κτλ.) μπορεί να προκαλέσουν αύξηση της θερμοκρασίας στους όρχεις, γεγονός που μπορεί να μειώσει τη γονιμότητα.